Học sinh THCS và THPT sẽ được bỏ bài kiểm tra một tiết, hình thức đánh giá sẽ đa dạng hơn, có cả làm bài trên máy tính. Thông tư số 26 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về sửa đổi, bổ sung một số điều của quy chế đánh giá, xếp loại học sinh THCS, THPT, có hiệu lực từ 11/10, cho thấy nhiều điểm mới, đặc biệt là việc giảm số đầu điểm kiểm tra.

Cụ thể, sẽ có 2 đầu điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên đối với môn từ 35 tiết/ năm học trở xuống, 3 đầu điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên với môn có trên 35 đến 70 tiết/ năm học, 4 đầu điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên với môn trên 70 tiết/ năm học. Như vậy trong mỗi học kỳ, ngoài điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên sẽ có thêm 1 điểm kiểm tra giữa kì, 1 điểm kiểm tra cuối kỳ và không còn điểm kiểm tra 1 tiết.

Cách tính hệ số của điểm kiểm tra cụ thể như sau:

-   Hệ số 1 là điểm đánh giá thường xuyên

-   Hệ số 2 là điểm giữa kỳ

-   Hệ số 3 là điểm cuối kỳ.

Các điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên, giữa kỳ và cuối kỳ sau khi tính trung bình cộng sẽ ra điểm trung bình môn của học sinh trong kỳ đó.  

Không chỉ đơn thuần là thực hiện kiểm tra trên giấy như trước kia, đánh giá, kiểm tra định kỳ cũng được đa dạng hóa. Có thể tổ thức thông qua bài thực hiện trên giấy, trên máy tính hoặc là dự án học tập, bài thực hành… Đây là những điểm mà ở thông tư cũ không có.

Thông tư 26 cũng nhấn mạnh rằng, đề kiểm tra được ra cho cuối kỳ và giữa kỳ cần đặc tả theo chuẩn kỹ năng kiến thức đáp ứng được mức độ mà môn học hay hoạt động giáo dục đó hướng tới. Như vậy, các đổi mới này sẽ tạo công bằng giữa các vùng miền, trường, lớp với nhau và đánh giá học sinh sát sao hơn trong việc học tập cũng như chuẩn đầu ra.

Một trong những điểm mới đáng chú ý của Thông tư 26 là việc tăng cường khen thưởng toàn diện hoặc theo lĩnh vực nhằm khích lệ, động viên học sinh học tập và rèn luyện. Theo đó, ngoài danh hiệu học sinh giỏi, học sinh tiên tiến như hiện hành, còn có thêm danh hiệu học sinh đạt thành tích nổi bật hoặc có tiến bộ vượt bậc trong học tập, rèn luyện.

Điều kiện để được công nhận học sinh giỏi cũng mở rộng khi đưa môn Ngoại ngữ vào vị trí tương xứng với môn Toán, Ngữ văn nhằm đẩy mạnh việc phát triển năng lực ngoại ngữ cho học sinh phổ thông.

Ở thông tư 26, các hoạt động đánh giá được cụ thể hóa hơn so với trước đây. Trong đó, kiểm tra, đánh giá thường xuyên được thực hiện trực tiếp hoặc trực tuyến thông qua hỏi - đáp; viết ngắn; thuyết trình; thực hành, thí nghiệm, sản phẩm học tập gắn với chủ đề dạy học cụ thể.

Kiểm tra, đánh giá định kỳ (giữa kỳ và cuối kỳ) cũng được đa dạng hóa thông qua bài kiểm tra (có thể thực hiện trên giấy hoặc trên máy tính từ 45 đến 90 phút, đối với môn chuyên tối đa là 120 phút), bài thực hành, dự án học tập. Đây là điểm mới mà thông tư cũ không có.

Theo Ông Sái Công Hồng, Vụ phó Trung học (Bộ Giáo dục và Đào tạo), việc sử dụng bài thực hành, dự án học tập giúp mức độ đánh giá được rộng và sâu hơn. Tuy nhiên, giáo viên cần hướng dẫn và công khai tiêu chí trước cho học sinh để bảo đảm khách quan, công bằng, tương đương về mức độ hay yêu cầu cần đạt so với các hình thức kiểm tra, đánh giá khác.

Cũng theo ông Hồng, đây là lần đầu tiên hình thức kiểm tra viết được cho phép thực hiện trên máy tính nhằm tận dụng thế mạnh của công nghệ thông tin, qua đó đẩy mạnh hoạt động đánh giá vì sự tiến bộ của học sinh và đặc biệt phát triển rất tốt năng lực tự học của người học.

Tuy nhiên, hoạt động này chỉ nên thực hiện ở những trường bảo đảm đủ điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị. Do đó, việc áp dụng thông tư cần linh hoạt, không cứng nhắc khi sử dụng phương thức tổ chức bài kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ trên máy tính.

Thông tư 26 nhấn mạnh đề kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ sẽ được xây dựng dựa trên ma trận, đặc tả theo chuẩn kiến thức, kỹ năng, đáp ứng theo mức độ cần đạt của môn học hay hoạt động giáo dục. Cách làm này sẽ đánh giá sát thực hơn việc học tập đáp ứng chuẩn đầu ra của học sinh và tạo công bằng giữa các lớp, trường, vùng miền.

Thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tập huấn, hướng dẫn thống nhất việc xây dựng và sử dụng ma trận, đặc tả bài kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ; đảm bảo chuẩn đánh giá, thống nhất trong toàn quốc.